Szlak spacerowy:  ,,Cisownicki”

Oznaczenie szlaku: kolor zielony
Długość trasy: 10 km
Suma podejść: około 300 metrów
Czas przejścia: 3 – 4 godz.

Bardzo atrakcyjny widokowo szlak, wiodący wzgórzami wokół Cisownicy. Nie jest to szlak trudny, ale w kilku miejscach ma dosyć strome podejścia.

Przebieg i opis szczegółowy szlaku:

Od budynku Świetlicy Gminnej w Cisownicy idziemy początkowo w dół drogą główną (ok. 20 metrów), po czym skręcamy w prawo, kierując się w górę drogą asfaltową pomiędzy remizą OSP w Cisownicy (po lewej) i Szkołą Podstawową im. Jury Gajdzicy (po prawej). Przechodzimy obok sali gimnastycznej. Po naszej prawej stronie widzimy bardzo strome północne stoki Malcowej (528 m), za którą wyłania się robiący stąd duże wrażenie masyw Małej Czantorii (866 m). Przed nami, nieco po lewej, wyłania się niewysokie wzgórze Goruszka (433 m). Po ok. 200 metrach przekraczamy potok „Przykopa”, na mapach podpisywany często jako „Czantoria” – te nazwy w opisach szlaków będą stosowane zamiennie – i dalej kierujemy się drogą asfaltową w prawo w górę, przechodząc obok znajdującego się po lewej stronie drogi cmentarza z kapliczką. Szlak prowadzi teraz wzdłuż głębokiego jaru potoku „Czantoria”.

Podchodząc ok. 300 metrów dochodzimy do domu państwa Aliny i Stanisława Brzezinów, gdzie mieści się Izba Regionalna ,,U Brzezinów” i gospodarstwo agroturystyczne.

Przed nami widzimy zalesiony szczyt wzgórza Cis (523 m), na prawo od niego Małą Czantorię, a na lewo – pasmo Równicy (884 m). Na lewo od niej jest fragment pasma Błatniej z Zebrzydką (579 m). Po lewej (na północ) prawie bezleśny szczyt Goruszki. Z tyłu, na północny – zachód, zauważamy wzgórze Chełm (451 m).

Po 100 metrach, za Izbą Regionalną „U Brzezinów”, dochodzimy do skrzyżowania, na którym skręcamy w prawo. Drogą „Pod Czantorią” podchodzimy wśród pól łagodnie w górę. Po ok. 400 metrach kolejne rozwidlenie dróg. My idziemy prosto, drogą w lesie, przez 200 metrów. W tym miejscu opuszczamy drogę „Pod Czantorią” i kierujemy się nieco w prawo. Po naszej prawej stronie mijamy strome, wschodnie stoki Malcowej i Grodziska (552 m). Szlak prowadzi teraz pomiędzy kilkoma zabudowaniami, zamieniając się z drogi polnej w leśną ścieżkę. Po ok.300 metrach dochodzimy do znajdującego się na zboczu Grodziska źródełka, wypływającego ze skał wapiennych. Stąd, cały czas lasem, podchodzimy stromo ścieżką prowadzącą dalej wzdłuż potoku. Po 250-metrowym podejściu mijamy po prawej paśniki dla zwierząt i ambonę leśników. Teraz, znacznie łagodniej, idziemy niewielkim grzbietem ok. 300 metrów, po czym skręcamy drogą gruntową w lewo, w kierunku widocznej przed nami drogi asfaltowej Cisownica – Budzin – Podlesie – Leszna Górna. Czeka nas blisko kilometrowe, bardzo strome podejście. Na szczycie czeka na nas jednak nagroda w postaci pięknych widoków na Beskidy i dolinę rzeki Wisły.

Na Podlesiu dochodzimy do czarnego górskiego szlaku turystycznego z Goleszowa na Wielką Czantorię oraz szlaku spacerowego Gminy Goleszów – „Partyzanckiego”, oznaczonego kolorem czerwonym. Idąc w górę czarnym szlakiem, doszlibyśmy do „szlabanu”, a od niego – za znakami żółtymi – po około 10 minutach dotarlibyśmy do „Spowiedziska” – miejsca modłów ewangelików w czasach Kontrreformacji.

My natomiast zaczynamy schodzić w dół, asfaltową drogą wiodącą w kierunku widocznego przed nami Tułu. Po drodze możemy podziwiać panoramę na Beskidy po stronie czeskiej, a także Jastrzębie Zdrój i Żory po stronie polskiej.

Widok z ,,Budzina” w stronę Republiki Czeskiej:

Dochodzimy teraz do zabudowań osiedla „Na Budzin”. W kierunku wschodnim (patrząc na lewo) znajduje się pasmo Równicy i Lipowskiego Gronia, a za nimi po lewej jest Zebrzydka. W miarę podchodzenia przez Osiedle „Na Budzin”(ok. 700 m), w stronę położonego jeszcze wyżej Podlesia, panorama staje się coraz piękniejsza. Około 100 metrów przed najwyższym punktem, który osiąga droga asfaltowa na Podlesiu, mamy okazję podziwiać wspaniały widok w kierunku zachodnim i północnym.

Patrząc na zachód, najbliżej nas widzimy górę Tuł (621 m). Na lewo od niego, w dole, są dymiące kominy huty w Trzyńcu. Za nimi, w głębi, szerokie obniżenie, które tworzy Brama Morawska. Przy dobrej widoczności można zobaczyć ograniczające Bramę Morawską po lewej stronie dalekie wzgórza położone na zachód od Frydka – Mistka, a po prawej stronie pasmo Gór Odrzańskich, będących częścią Sudetów Zachodnich. W kierunku południowo – zachodnim (na lewo od Trzyńca, ale w głębi) widzimy grzbiety górskie Beskidu Śląsko – Morawskiego. Są to kolejno (od prawej strony) pasma obrzeżające dolinę Morawki, a więc pasmo Trawnego (1203 m), będące północnym ramieniem Lysej Hory (1323 m), a bliżej nas Jaworowy (1032 m), z widoczną wieżą przekaźnikową i Ropica (1082 m).

Widok z ,,Budzina” w kierunku północno-zachodnim:

W kierunku północno – zachodnim, na prawo od Tułu, w głębi, widać Cieszyn, za którym wyłaniają się obiekty kopalń w Karwinie (na terenie Czech). Na lewo od nich jeszcze dalej – miasto Hawirzów, a na prawo kominy huty w Ostrawie i zabudowania tego miasta. Patrząc jeszcze bardziej w prawo mamy kolejno: pasmo Zadniego Gaju, Jasieniowej i Chełmu, za którym daleko dostrzec można zabudowania Jastrzębia Zdroju i kominy elektrowni „Rybnik” oraz hałdy między Rybnikiem i Wodzisławiem Ślaskim.

Na Podlesiu, które jest najwyższym punktem na szlaku „Cisownickim” (ok. 600 m. n.p.m.), w miejscu gdzie dochodzimy do czarnego szlaku turystycznego z Goleszowa na Czantorię, jest najlepsza panorama w kierunku północnym i południowym.

Na północ, na prawo od Chełmu, jest Górka Wilamowicka i położony u jej podnóża Skoczów. Za nim daleko widzimy osiedla mieszkaniowe w Żorach. W kierunku północno-wschodnim zwraca uwagę biały biurowiec firmy „Mokate” w Ustroniu – Nierodzimiu. Za nim w głębi lśni tafla jeziora Goczałkowickiego, a w głębi dostrzegamy miasto Tychy. Najbliżej nas w kierunku północnym jest wzgórze Grodzisko. Na południu dominuje graniczna góra Ostry (709 m) – najwyższy szczyt w Gminie Goleszów oraz położone na prawo od niego, znacznie niższe, graniczne wzgórze Wróżna, które od południa otacza Leszną Górną. Za Ostrym, po prawej, widać górę Ostry w Beskidzie Śląsko – Morawskim.

Od Podlesia szlak „Cisownicki” prowadzi w dół, wśród pól, drogą asfaltową, która dochodzi do Lesznej Górnej. Jego przebieg jest tu zgodny z czarnym szlakiem turystycznym. Znajdujemy się teraz na dziale wodnym oddzielającym dorzecze Wisły (po prawej stronie) od dorzecza Odry (po lewej). Po 500 metrach pomiędzy Ostrym i Małą Czantorią widzimy pasmo Louczki (835m), a na lewo od niego górę Stożek (978 m) i fragment granicznego pasma łączącego Stożek z Wielką Czantorią (995m). Cały czas łagodnie schodząc, zbliżamy się do gory Tuł, która ma asymetryczne zbocza. Zbocze południowe jest łagodniejsze, szczególnie w części górnej, od zbocza północnego, pokrytego w większości roślinnością łąkową. Tu właśnie w obrębie szczytu znajduje się rezerwat storczyków „Góra Tuł”. Pomiędzy Tułem, a znajdującym się na prawo od niego Zadnim Gajem jest dosyć szerokie obniżenie, pokryte łąkami i pastwiskami. Po ok. kilometrze od Podlesia opuszczamy drogę asfaltową i za czarnym szlakiem turystycznym kierujemy się w prawo, idąc północno – wschodnimi zboczami Tułu. Początkowo, przez 200 metrów, szlak podchodzi w górę, następnie systematycznie obniża się.

Na tym odcinku cały czas możemy podziwiać piękne widoki w kierunku wschodnim: Małą Czantorię i położone u jej podnóża osiedle „Na Budzin”, za nim Równicę, a na lewo od niej zalesiony szczyt Grodziska. Przed nami od północy fragment Zadniego Gaju, a za nim budynki na południowym zboczu Machowej. Po prawej głęboko wcięta między Tuł oraz Budzin i Grodzisko dolina Cisówki. Po około 800 metrach, gdy ścieżka schodzi na krawędzi lasu stromo w dół, przed nami, w kierunku południowo – zachodnim, możemy obserwować Cieszyn, Karwinę, Hawirzów i obniżenie Bramy Morawskiej. Przed nami, blisko, graniczne wzgórze Mołczyn, natomiast na lewo od niego huta w Trzyńcu i pasma Beskidu Śląsko – Morawskiego.

Restauracja ,,Pod Tułem”:

Po wejściu do lasu ścieżka łagodnie prowadzi wzdłuż potoku lasem mieszanym. Rosną tu buki, pojedyncze dęby, jawory, graby i świerki. Po ok. 500 metrach dochodzimy do drogi bitej, przekraczamy ją i dalej ścieżką podchodzimy kilkadziesiąt metrów, docierając do drogi bitej prowadzącej do widocznego z prawej strony dawnego schroniska PTTK „Pod Tułem” – obecnie Restauracja & Noclegi „Pod Tułem (jej opis zamieszczamy przy Szlaku „Granicznym). Dawne schronisko „Pod Tułem jest położone na północnym zboczu Zadniego Gaju – grzbietu schodzącego w kierunku Cisownicy z Tułu. W pobliżu schroniska znajduje się niewielka wychodnia skalna wapieni cieszyńskich oraz licząca ok. 7m. długości jaskinia.

Od schroniska schodzimy stromo leśną ścieżką początkowo na północ, później na północny – wschód. Po 200 metrach wychodzimy z lasu i łagodnie, przez 500 metrów, podchodzimy w górę polną drogą, biegnącą koło znajdującego się po prawej stronie lasu. Cały czas możemy tu oglądać pobliski grzbiet Jasieniowej, z widoczną przecinką w miejscu dawnej kolejki linowej, którą dostarczano wapień z kamieniołomu w Lesznej Górnej do cementowni „Goleszów”. Na prawo od Jasieniowej, Machowa z licznymi domkami na jej południowym zboczu.

Pod koniec podejścia od polnej drogi odchodzi w prawo ścieżka, którą po 10 metrach dochodzimy do biegnącej nieco powyżej innej drogi polnej. Wkrótce, docieramy do pierwszych zabudowań osiedla „Gołaźnia” (części Cisownicy), położonego na północnym i północno – zachodnim zboczu Zadniego Gaju. Droga polna już przy pierwszym budynku zamienia się w drogę bitą, a po 500 metrach w drogę asfaltową. Szlak zielony prowadzi prawie płasko wśród nowych domków, których większość jest poniżej drogi. Po 200 metrach droga asfaltowa zaczyna dosyć stromo schodzić w dół. Prowadzi teraz pośród pastwisk. Rozpościera się stąd widok na będącą przed Równicę i Ustroń u jej podnóża. Po prawej stronie strome zbocze Malcowej, za nią Cis. Systematycznie, ale już łagodniej schodząc, po około 500 metrach przechodzimy przez mostek na Cisówce i dochodzimy do szosy prowadzącej przez Cisownicę. Przed mostkiem w lewo odchodzi droga, którą po kilkudziesięciu metrach dochodzimy do gospody i gospodarstwa agroturystycznego „U Zająca”

Z tego miejsca kierujemy się główną drogą w lewo w dół i przechodząc koło kościoła i budynku Parafii Ewangelicko – Augsburskiej dochodzimy po ok. 500 metrach do świetlicy gminnej w Cisownicy, gdzie szlak „Cisownicki” kończy swój bieg.

Tekst: Henryk Mróz

Szlak spacerowy: „Goleszów – Cisownica”

Oznaczenie szlaku: kolor żółty

Długość trasy: 5,0 km (szlak dojściowy do szlaku spacerowego ,,Cisownickiego”)

Suma podejść: około 100 metrów.

Czas przejścia: 1 – 1,5 godz.

Szlak prowadzi południowym zboczem Jasieniowej i północnym zboczem Machowej (Machuli). Jest to szlak łatwy i bardzo widokowy.

Przebieg i opis szczegółowy szlaku:

Od budynku Gminnego Ośrodka Kultury idziemy w prawo ul. Cieszyńską (30 metrów), w kierunku południowym, następnie ok. 50 m. ul. Grabową, po czym prosto w górę ul. Jasną. Po 300 metrach dochodzimy do skrzyżowania z ul. Słoneczną. Idąc dalej w górę ul. Jasną po 100 metrach doszlibyśmy do jeziorka „Ton” (opis akwenu przy szlaku „Jasieniowym”). Z ulicy Słonecznej skręcamy w lewo w ul. Górską. Zaczynamy schodzić lekko w dół aż do ul. Ustrońskiej (droga powiatowa – duży ruch – jednak obok jest chodnik dla pieszych). Idziemy ul. Ustrońską i po około 300 metrach skręcamy w prawo w ul. Stromą. Ulicą tą podążamy dosyć stromo w górę, przechodząc przez przysiółek Goleszowa zwany „Goruszka”. Po przebyciu 300 metrów od ul. Stromej odchodzi w prawo ul. „Pod Goruszką”, przy której mieszka pani Lidia Lankocz, choreograf i kierownik artystyczny Z.P.iT. „Goleszów” oraz dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Goleszowie, w wolnych chwilach trudniąca się haftowaniem żywotków (elementu cieszyńskiego stroju kobiecego). Aby obejrzeć technikę haftowania, najlepiej uzgodnić termin telefonicznie lub skontaktować się z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Goleszowie).

Szlak żółty podąża jednak dalej ul. Stromą, która teraz łagodnie schodzi w dół. W tym miejscu roztacza się piękny widok w kierunku północnym i wschodnim.

Na północnym- wschodzie widzimy wzniesienie koło wsi Ogrodzona, na prawo od niego Chełm i znajdujący się przed nim Goleszów. Na prawo od Chełmu, nieco w głębi – zalesiona Górka Wilamowicka i Skoczów, a bliżej nas w kierunku północno – wschodnim Kozakowice i Nierodzim. W głębi panoramę zamyka część pasma Błatniej (od Zebrzydki po Łazek) oraz pojedyncze wzgórza Bucze i Górka. Najbliżej nas, po wschodniej stronie jest pasmo Równicy i Orłowej, a za nimi w głębi pasmo widocznej Baraniej Góry oraz, pomiędzy Orłową i Równicą, Skrzyczne, z charakterystyczna wieżą przekaźnikową na szczycie. U stóp Równicy – piramidy Zawodzia i zwracający uwagę budynek hotelu „Belweder”. Przed nami nieco po prawej wyniosła Mała Czantoria, a przed nią Machowa, w kierunku której teraz się udajemy. Od południa, blisko nas, jest schodzący w kierunku wschodnim grzbiet Jasieniowej z widocznym w postaci ogromnej szczerby w grzbiecie, dawnym kamieniołomem. Równolegle do ul. Stromej, ale znacznie niżej biegnie szosa Cieszyn – Ustroń.

Pomnik upamiętniający tragiczną śmierć Jerzego Wisełki:

Ulicą Stromą dochodzimy po ok. 400 metrach do ul. Zielonej, którą teraz podążamy prosto, aż do osiedla o nazwie „Raj”. Pomiędzy kilkoma domami kończy się droga asfaltowa. My kierujemy się w prawo, idąc wąską ścieżynką prowadzącą polami, do widniejącego przed nami lasu (250 m). Po wejściu do lasu, przekraczamy potok Cieplica i po ok. 100 metrach docieramy do pomnika Jerzego Wisełki – działacza SL – BCH, który zginął tu od kul hitlerowskich 15 kwietnia 1944 roku. Lasem mieszanym (z jaworem, dębem i świerkiem) dochodzimy wkrótce do drogi powiatowej Cieszyn – Cisownica. Przekraczamy ją i zachodnimi zboczami Machowej (Machuli) podążamy w lewo asfaltową drogą. Po 250 metrach skręcamy w lewo, w górę, widoczną drogą asfaltową, która wiedzie nas w kierunku wschodnim pomiędzy nowymi budynkami osiedla położonego na południowych zboczach Machowej. W najwyższym punkcie osiągamy wododział Wisły i Odry, z którego roztacza się wspaniały widok.

Na południe znajduje się potężna Mała Czantoria. Przed nią wzgórza Cis, Malcowa i Grodzisko. Bardziej na prawo grzbiet Zadniego Gaju – wschodniego pasma góry Tuł. Pomiędzy Zadnim Gajem i Grodziskiem wyłania się w głębi szczyt Ostrego.

W kierunku południowo – zachodnim i zachodnim widzimy pasma górskie Beskidu Śląsko – Morawskiego, z charakterystycznym szczytem Jaworowego ( na szczycie widać przekaźnik telewizyjny) oraz Lysej Hory – najwyższego szczytu tego Beskidu ze stacją nadawczą na wierzchołku. W kierunku zachodnim, blisko nas pola uprawne, wśród których swoje źródła ma Łabański – źródłowy odcinek potoku Puńcówka. Nieco głębiej zalesiony szczyt Mołczyna nad Dzięgielowem. Uwagę przyciągają też dymiące kominy huty w Trzyńcu.

Na wschodzie widnieje Równica i Mała Czantoria, a między nimi charakterystyczny szczyt Skrzycznego (widać wyraźnie przekaźnik telewizyjny na wierzchołku).

Po minięciu ostatniego domu (po prawej stronie) opuszczamy drogę i wchodzimy na wąską ścieżynkę prowadzącą po łące do lasu (ok. 50 m). Dalej ścieżka prowadzi w dół lasem bukowym, południowo – wschodnimi zboczami Machowej. Cała Machowa porośnięta jest lasem z dominacją grabu i buka. Na jej szczycie znajduje się okazały buk. Ma on 3,22 m obwodu pnia, a rozpiętość korony przekracza 20 metrów. W przybliżeniu buk ma 40 okazałych konarów. Na Machuli występuje szereg roślin chronionych np.: wilcze łyko, storczyki, lilia złotogłów, przylaszczki, gorczyca trojeściowa.

Po ok. 200 metrach ścieżka dosyć stromo schodzi w dół. Po wyjściu z lasu widzimy przed nami drogę biegnącą przez Cisownicę. Dochodzimy do niej i kierujemy się w prawo, przechodząc obok znajdującego się po naszej lewej stronie tartaku pana Szymańskiego. Jest to duży i nowoczesny zakład zajmujący się obróbką drewna. Po 300 metrach w lewo odchodzi droga asfaltowa, przy której jest tablica informująca, że możemy tędy dojść do Izby Regionalnej „U Brzezinów”. Idąc dalej szosą obok potoku Cisówka i mijając po lewej stronie remizę OSP w Cisownicy, dochodzimy do Świetlicy Gminnej w Cisownicy, przy przystanku autobusowym, gdzie kończy się szlak żółty.

Tekst: Henryk Mróz

Izba Regionalna „U Brzezinów”,  ul. Pod Czantorią 6, (tel. 33/ 852-88-14) – Izba powstała w 2001 roku dzięki staraniom Stowarzyszenia Miłośników Cisownicy i mieści się ona w zabytkowym Domu Brzezinów stojącym na zboczu Goruszki, obok zabytkowego cmentarza z kapliczką, nad brzegiem Przykopy. Budynek reprezentuje typowy styl dawnego budownictwa wiejskiego na tych terenach. Wraz z ogródkiem udostępniony jest dla turystów, składa się z części mieszkalnej i gospodarczej. Kryje ciekawe sprzęty, wyposażenie, tradycyjne stroje, instrumenty muzyczne, zabawki, itp.

Izba pamięci Jury Gajdzicy tzw. „Gajdzicówka”, ul. Ustrońska . W Cisownicy w latach 1777-1840, żył chłop – bibliofil Jura Gajdzica, autor oryginalnego pamiętnika ,,Dlo pamięci Narodu ludzkiego”, który jest interesującym źródłem językowym, a zarazem dokumentem historii i życia ówczesnego czasu. Jura Gajdzica był też twórcą najstarszego chłopskiego ekslibrisu, którym opatrywał licznie

książki, które kupował przemierzając z rudą żelaza szlak solny od Wieliczki po Bratysławę. Był to jedyny tego rodzaju znak własnościowy na terenie Polski. Postać Jury Gajdzicy upamiętniła Zofia Kossak w opowiadaniu pt. „Nieporozumienie” (w tomie pt. „Bursztyny”).

Taliańskie Schody, to niewielka ale niezmiernie ciekawa pamiątka po państwie Habsburgów, w którym Cisownica jak i cały Śląsk Cieszyński znajdowały się przez kilkaset lat. Jest to niezwykły obiekt hydrotechniczny mający na celu zapobieganie osuwania się brzegów potoku Przykopa. Kształtem przypomina niewielki amfiteatr lub półkoliście ułożone ogromne, strome schody. Wykonali je robotnicy pochodzący z Włoch, stąd nazwa „Taliańskie” będąca skrótem od nazwy Italia. Schody powstały przypuszczalnie w czasach I wojny światowej. Mają powierzchnię ok. 200 metrów kwadratowych (23m x 9m) i mimo upływu lat nadal spełniają swoje zadanie. W ich obrębie stwierdzono wiele roślin będących pod ścisłą ochroną. Do schodów prowadzi Cisownicki szlak spacerowy oznaczony kolorem zielonym.

Rezerwat „Zadni Gaj” – leśny rezerwat, który znajduje się w na terenie miejscowości Cisownica, na stokach wzgórza Zagroń, chroniący naturalne stanowisko cisa pospolitego, którego osobniki liczą tu nawet 200 lat. Powierzchnia rezerwatu wynosi ok. 6 ha. Ciekawostką jest, iż jest to gatunek najwcześniej objęty ochroną w Polsce. Ustanowił ją już w roku 1432 Władysław Jagiełło, obawiając się, iż masowy, niekontrolowany eksport drewna cisowego, służącego wówczas do wyrobu łuków doprowadzi do całkowitego wyginięcia tego drzewa.

Spowiedzisko, – w Lesznej Górnej w przysiółku Budzin pod Małą Czantorią usytuowany jest leśny kościół, miejsce tajnych nabożeństw ewangelickich w czasach kontrreformacji ( 1654-1781), kiedy ewangelikom zabrano wszystkie kościoły i zabroniono wyznawania swej wiary. Miejsce tajnych nabożeństw upamiętniają dwa głazy symbolizujące ołtarz i kazalnicę. W niewielkiej odległości stoi też brzozowy krzyż. Raz w roku w czerwcu odbywa się tam uroczyste nabożeństwo plenerowe. Spowiedzisko znajduje się tuż obok leśnej drogi prowadzącej z Lesznej Górnej do Nydku w Czechach.

– Dzięgielów, ul. Pasieczna 12. Pomysłodawcą i wykonawcą pszczelego miasteczka jest pan Jan Gajdacz, dla którego pszczelarstwo jest życiową pasją. W 1970 roku postanowił przemienić nieczynny kamieniołom „Na Mołczynie”, na granicy Dzięgielowa i Lesznej Górnej, w pasiekę swoich marzeń. Po kilku latach hodowli pszczół w zwykłych ulach postanowił budować dla swoich ulubienic… ule , inspirowane góralską architekturą. Pszczoły mogą mieszkać i pracować w góralskich chałupach, w młynie, ratuszu czy kościele. A dookoła pełno zieleni, cisza, słychać tylko bzyczenie pszczół. „Pszczele Miasteczko” znajduje się w pobliżu przejścia granicznego w Lesznej Górnej. Jadąc do przejścia, należy tuż przed nim skręcić w prawo, a droga sama zaprowadzi do tej wspaniałej pasieki.

Cisownickie Storczyki,  – na terenie Polski rośnie około 50 gatunków spośród ponad 30 tysięcy do tej pory opisanych na całej Ziemi. Na łąkach i w lasach gminy Goleszów można spotkać około 25 gatunków czyli połowę stwierdzonych w naszym kraju. Kwitnące storczyki w naturze można obserwować od połowy kwietnia do końca sierpnia, jednakże większość ich gatunków kwitnie w maju i czerwcu. Lasy okalające Cisownicę są siedliskiem storczyka bladego – to jeden z najwcześniej zakwitających storczyków. Góry Machowa (Machula) czy Malcowa to stanowiska liczące nawet kilka tysięcy osobników tego gatunku. W pierwszej połowie maja na skrajach lasów i na łąkach zakwita różowy storczyk męski. W drugiej połowie maja zakwita kilka dalszych gatunków storczykowatych. Podkolany białe porastają nieskoszone jeszcze fragmenty naturalnych łąk. Na podmokłych łąkach z kolei występuje coraz rzadsza kukułka szerokolistna. W dawnych wyrobiskach wapieni w rejonie Jasieniowej Góry rosną buławniki mieczolistne i wielkokwiatowe. Towarzyszą im liczne zioła i inne gatunki chronione roślin jak goryczki krzyżowe czy paproć podejźrzon księżycowy.

Poszukiwacze storczyków końcem czerwca mogą spróbować odnaleźć kruszczyka drobnolistnego. Te niepozornie kwitnące a zarazem wspaniale pachnące wanilią, cynamonem i innymi aromatami storczyki mają w rejonie Cisownicy i jej bezpośredniego sąsiedztwa 1/3 stanowisk stwierdzonych w naszym kraju. Występują w rejonie gór: Gołaźnia, Machowa, Jasieniowa oraz Tuł.

Zamek w Dzięgielowie, ul. Zamkowa 38. Na rozdrożu dróg: Cisownica – Dzięgielów – Leszna znajduje się potężna budowla sięgająca XV w. wielokrotnie przebudowywana, to zamek w Dzięgielowie. Wzniesiony został przez rycerza Henryka Czelo z Czechowic, pod koniec XV w. Była to czworoboczna, piętrowa budowla posiadająca arkadowy dziedziniec oraz obronną wieżę. Swój renesansowy charakter kasztelu z dziedzińcem zamek zatracił w wyniku prac budowlanych i adaptacyjnych. Bryła zamku, w której łączą się dziś wielostylowe elementy (gotyckie, późnorenesansowe, barokowe i neogotyckie), składa się z trzech piętrowych skrzydeł otaczających otwarty dziedziniec oraz ze skrzydła czwartego, przylegającego od północy.,